Mglivani Kalesi
 | |
| Genel bilgiler | |
|---|---|
| Durum | Harabe |
| Tür | Kale |
| Mimari tarz | Gürcü mimarisi |
| Konum | Çayağzı, Hanak |
| Koordinatlar | 41°12′00″K 42°50′23″D / 41.20000°K 42.83972°D |
| Tamamlanma | Orta Çağ |
| Teknik ayrıntılar | |
| Malzeme | Yontu taş |
Mglivani Kalesi (Gürcüce: მგლივანის ციხე), tarihsel Artani bölgesinde, günümüzde Ardahan ilinin Hanak ilçesine bağlı Çayağzı köyünün sınırları içinde Orta Çağ'da Gürcülerden kalma kaledir.[1] Ortadan kalkmış olan Mglivani köyüne atfen bu adla anılır. Mglinavi Kalesi ve Kırnav Kalesi olarak bilinir.[2]
Tarihçe
[değiştir | kaynağı değiştir]Kalenin bulunduğu Mglivani köyü tarihsel Gürcistan'ın sınırları içinde yer alıyordu. 9. yüzyılda, Gürcü yöneticiler I. Gurgen Kurapalati ve I. Adarnase ile Sumbat'ın oğlu Bagrat arasındaki savaş burada meydana gelmişti. Osmanlılar bu kaleyi ve kalenin bulunduğu köyü 16. yüzyılın ortalarında Gürcülerden ele geçirmiştir. 1595 tarihli Osmanlı tahrir defterinde Osmanlı idaresinin Glinav (كلناو) şeklinde kaydettiği köyün nüfusu Gürcülerden oluşuyordu.[3][4] Osmanlı dönemi öncesinden kalan kale, Gürcü gazeteci Konstantine Martvileli'nin Birinci Dünya Savaşı yıllarında Ardahan sancağını gezdiği sırada büyük ölçüde sağlamdı.[5]
Mimari
[değiştir | kaynağı değiştir]Mglivani Kalesi, eski köy yerleşimin güneydoğusunda, Hanak Çayı'nın 110 metre doğusundaki yüksekçe bir alanda yer alır. Geniş bir alana yayılan kaleden geriye yüksek duvarlar kalmıştır. Duvarlar dolgu duvar tekniğiyle inşa edilmiştir. İç ve dış cepheler kaba yonu taşlarla kaplanmıştır. Kale kuzey-güney yönünde 75 metre, doğu-batı yönünde 50 metre uzanmaktadır. Bugüne ulaşan duvarların yüksekliği 5,50 - 7,70 metre arasında değişir. Duvar kalınlığı 2-2,20 metre dolayındadır. Surlarda üç adet dört cepheli ve üç adet de yarım dairesel kule bulunmaktadır.[1][6]
Konstantine Martvileli'nin verdiği bilgiye göre, o bölgede yaşayan Müslüman Gürcülerin "Kırnav Kalesi" olarak adlandırdığı kalenin içinde duvarlara dayalı güzel kesme taşlarla inşa edilmiş iki-üç katlı birkaç adet ev bulunuyordu. Kalenin ortasında ise, küçük ve güzel bir kilise inşa edilmişti. Bu kiliseden geriye sadece duvarlar kalmıştı. Kilisenin içinde trapez taşı devrilmiş ve bunun altında Tetrtsihe'ye doğru bir tünel gidiyordu. O noktada değişik ve usta eller tarafından beyaz ve kesme taşlarla inşa edilmiş bir dehliz bulunuyordu.[5]
Kaynakça
[değiştir | kaynağı değiştir]- ^ a b 2014 Yılı Tao-Klarceti Tarihi Eserleri Araştırma Gezisi Sonuçları (ტაო-კლარჯეთის ძეგლების 2014 წლის საკვლევი ექსპედიციების ანგარიშები), Tiflis, 2015, s. 23. 11 Nisan 2019 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-9941-0-7362-5
- ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 79. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; III. cilt (1958), s. 528-530". 15 Nisan 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ "Defter-i Mufassal-i Vilayet-i Gürcistan (Osmanlıca ve Gürcüce), (Yayımlayan) Sergi Cikia, Tiflis, 1941-1958, 3 cilt; II. cilt (1941), s. 461". 17 Nisan 2023 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 18 Ekim 2023.
- ^ a b Konstantine Martvileli, “Ardahan Bölgesinde” (Gürcüce), Sakartvelo gazetesi, 24 Eylül 1917, sayı: 230.
- ^ Sami Patacı, Ardahan Kale ve Kuleleri, Ardahan, 2016, s. 79-80. 25 Haziran 2021 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ISBN 978-605-030-254-7